پیشینه تاریخی

اصل یکصدوپنجاه و یکم قانون اساسی

به حکم آیه کریمه "واعدوالهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم و آخرین من دونهم لا تعلمونهم الله یعلمهم" دولت مؤظف است برای همه افراد کشور برنامه و امکانات آموزش نظامی را بر طبق موازین اسلامی فراهم نماید، به طوری که همه افراد همواره توانایی دفاع مسلحانه از کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، ولی داشتن اسلحه باید با اجازه مقامات رسمی باشد.

لایحه قانونی راجع به تشکیل سازمان بسیج ملی ـ مصوب 10/2/59 شورای انقلاب
وزارت کشور
لایحه قانونی راجع به تشکیل سازمان بسیج ملی که در جلسه مورخ 10/2/59 به تصویب شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران رسیده است به پیوست ابلاغ می گردد.

لایحه قانونی راجع به تشکیل سازمان بسیج ملی
ماده 1: در اجرای فرمان رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ایجاد، آموزش و بسیج ارتش بیست میلیونی جهت پیشگیری و مقابله با هرگونه تهدید و تجاوز نظامی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سوانح طبیعی، سازمانی به نام سازمان بسیج ملی زیر نظر فرمانده کل قوا و وابسته به وزارت کشور تشکیل می گردد.

ماده 2: شرح وظایف و تشکیلات و پست های سازمانی سازمان بسیج ملی با تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور تهیه خواهد شد.

ماده 3: آئین نامه اجرایی این لایحه قانونی بو سیله وزارت کشور و سازمان امور اداری و استخدامی کشور تنظیم و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران
روزنامه رسمی شماره 10280 ـ 24/3/359 1
شماره 3112      28/2/1359
 
 

لایحه قانونی (تکمیلی) تشکیل سازمان بسیج ملی مصوب 19/4/59 شورای انقلاب
دفتر ریاست جمهوری
لایحه قانونی تشکیل سازمان بسیج ملی که در جلسه مورخ 19/4/59 به تصویب شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران رسیده است به پیوست ابلاغ می گردد.

لایحه قانونی تشکیل سازمان بسیج ملی
ماده 1: بر مبنای تعالیم عالیه اسلام که هر فرد مسلمان باید با آمادگی کامل مهیای دفاع و جهاد علیه تجاوزکاران و موانع راه خدا باشد و به موجب اصل 151 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به مقتضای ضرورت انقلاب که همه افراد ملت ایران باید علیه دشمنان ایران و انقلاب اسلامی آن تجهیز شوند و به پیروی از فرمان رهبر انقلاب امام خمینی مبنی بر تشکیل ارتش بیست میلیونی، سازمان بسیج ملی برای آموزش و سازماندهی همه افراد داوطلب به منظور مقابله با هر گونه تهدید و تجاوز داخلی و خارجی و پاسداری از دست آوردهای انقلاب اسلامی تا تحقق کامل نظام اسلامی و نیز ایجاد آمادگی های لازم در مردم برای مقابله با آثار ناشی از وقوع سوانح طبیعی و حوادث غیر مترقبه زیر نظر رهبر یا شورای رهبری و وابسته به ریاست جمهوری تأسیس می گردد:

تبصره: بسیج ارتش بیست میلیونی برای مقاصد دفاعی منحصراٌ با صدور فرمان از طرف رهبر یا شورای رهبری خواهد بود.

ماده 2: وظایف کلی سازمان بسیج ملی عبارت است از:

- تهیه و اجرای برنامه های تعلیمات نظامی، عقیدتی و حفاظتی برای کلیه داوطلبان ارتش بیست میلیونی در سراسر کشور.

- سازمان دهی و تجهیز کلیه داوطلبان متعهد برای مبارزه و دفاع در برابر تجاوز، تهدید و دخالت دشمنان خارجی و عوامل سرسپرده داخلی آنان.

-  تهیه و طرح ها و برنامه های ضروری متناسب با شرایط روز در جهت تحقق اهداف سازمان و گسترش فعالیت های بسیج در کلیه سطوح مملکت.

- تهیه طرحها و برنامه های لازم جهت ایجاد آمادگی در مردم به منظور پیشگیری از بروز سوانح طبیعی و حوادث غیر مترقبه و مقابله با آثار سوء ناشی از آنها و هماهنگ کردن فعالیت های مربوطه در زمان اضطرار.

- نظارت بر چگونگی اقدامات انجام شده و ارزشیابی پیشرفت فعالیت های بسیج ملی در سطح کشور و تهیه و تقدیم گزارشات لازم به مراجع ذیربط.

ماده 3: مقررات و آئین نامه اجرایی این قانون و تشکیلات سازمان بوسیله سازمان بسیج ملی، با همکاری دفتر ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت دفاع ملی، ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران تهیه و با تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور (از نظر تشکیلات) پس از تصویب هیأت وزراء بموقع اجراء گذارده خواهد شد.

تبصره 1: رئیس سازمان بسیج ملی از طرف رهبر یا شورای رهبری منصوب می گردد.

تبصره 2: خط مشی کلی بسیج ملی توسط شورای عالی دفاع ملی تعیین می گردد و هر گونه تغییر یا جرح یا تعدیل در خط مشی تعیین شده به وسیله همان شورا انجام خواهد شد.

تبصره 3: تصمیمات مربوط به چگونگی اجرای خط مشی تعیین شده و واگذاری مسئولیت ها و وظایف به عناصر تابعه در ستاد بسیج توسط شورایی مرکب از رئیس و مسئولان قسمت های مختلف سازمان اتخاذ گردیده و به وسیله رئیس سازمان به مرحله اجرا در می آید.

ماده 4: پشتیبانی های آموزشی و لجستیکی سازمان بسیج ملی، ضمن در نظر گرفتن اصل خودکفائی ارتش بیست میلیونی، به عهده وزارت دفاع ملی و کلیه سازمان های نظامی و انتظامی و سپاه پاسداران خواهد بود. نحوه و حدود این گونه پشتیبانی ها در آئین نامه اجرایی این قانون مشخص خواهد شد.

ماده5: تشکیلات سازمان بسیج ملی در مراکز استان ها و شهرستان ها و بخش ها و روستاها براساس آئین نامه های اجرایی مصوب و خط مشی کلی تشکیلاتی سازمان بسیج ملی تهیه و با همکاری استانداران، فرمانداران، بخشداران و دهبانان اجراء و جزء بسیج ملی مرکز خواهد بود.

شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران
روزنامه رسمی شماره 10328 ـ 20/5/1359
شماره 15164  25/4/1359
 
 

لایحه قانونی ادغام سازمان های آمادگی ملی و بسیج غیر نظامی در سازمان بسیج ملی مصوب 4/ 4/ 59 شورای انقلاب
دفتر ریاست جمهوری
لایحه قانونی راجع به ادغام سازمانهای آمادگی ملی و بسیج غیر نظامی و دفاع غیر نظامی در سازمان بسیج ملی که در جلسه مورخ 4/4/59 به تصویب شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران رسیده است به پیوست ابلاغ می گردد.
لایحه قانونی راجع به ادغام سازمان های آمادگی ملی و بسیج غیر نظامی و دفاع غیر نظامی در سازمان بسیج ملی.
ماده واحده: از تاریخ تصویب این لایحه قانونی، سازمان های آمادگی ملی و بسیج غیر نظامی و دفاع غیر نظامی در سازمان بسیج ملی ادغام می شوند و تمام بودجه و دارایی و تعهدات آنها به سازمان اخیرالذکر منتقل می گردد.

شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران
روزنامه رسمی شماره 10329 ـ 22/5/1359
شماره 28900  25/4/1359
 

قانون ادغام سازمان بسیج ملی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 28/10/59 مجلس شورای اسلامی
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
قانون راجع به ادغام سازمان بسیج ملی (مستضعفین) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در جلسه مورخ بیست و هشتم دی ماه 1359 مجلس شورای اسلامی تصویب شده و به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره 16/ق/م مورخ 21/11/59 ریاست جمهوری به نخست وزیر واصل گردیده است برای اجراء به پیوست ابلاغ می گردد.

نخست وزیر ـ محمد علی رجائی

قانون ادغام سازمان بسیج ملی (مستضعفین) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
ماده 1: از تاریخ تصویب این قانون، سازمان بسیج ملی (مستضعفین) که طبق لایحه قانونی مصوب 19/4/59 شورای انقلاب ایجاد گردید، تحت عنوان واحد بسیج مستضعفین در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادغام می شود و مسئولیت اداره و فرماندهی آن به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار می گردد.

ماده 2: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مؤظف است ظرف مدت یک ماه از تاریخ تصویب این قانون اساسنامه واحد بسیج مستضعفین را در رابطه با کل سپاه تنظیم و با رعایت اصل 74 قانون اساسی جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی سپاه تقدیم نماید.

ماده 3: کلیه اعتبارات و امکاناتی که از طرف سازمان های دولتی و غیر دولتی و افراد در اختیار سازمان مذکور قرار گرفته در اختیار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار می گیرد.

قانون فوق مشتمل بر سه ماده در جلسه روز یکشنبه بیست و هشتم دی ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و نه شمسی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و شورای محترم نگهبان آن را تأیید نموده است.

رئیس مجلس شورای اسلامی ـ اکبر هاشمی
روزنامه رسمی شماره 1049 ـ 16/12/1359
شماره 71624  29/11/1359
 

ماده 4: آیین نامه های اجرایی این قانون به وسیله سازمان آمادگی ملی و بسیج غیر نظامی تهیه و پس از تصویب هیأت وزیران به مرحله اجرا گذارده می شود.

ماده 5: وزارتخانه ها و مؤسسات و شرکت های دولتی و شهرداریها و مؤسسات تابع و وابسته به آنها و سایر سازمان های بخش عمومی و خصوص و افراد مکلف هستند دستورالعمل هایی را که در حدود این قانون و آینن نامه های اجرایی آن تهیه و با امضای نخست وزیر صادر می شود اجرا کنند.

قانون اصلاح قانون سازمان دفاع غیر نظامی
مصوب 26/2/51
ماده 1: سازمان دفاع غیر نظامی کشور به منظور حفاظت جان و مال مردم و مؤسسات و تأسیسات و منابع مختلف ثروت های ملی در برابر حوادث طبیعی و سوانح غیر مترقبه و حملات هوایی و استعمال هر گونه سلاح و اثرات ناشی از آن در زمان صلح و جنگ و همچنین تقویت و حفاظت روحی افراد و تحکیم علاقه به همکاری متقابل بین آنها طبق مقررات این قانون عمل خواهد کرد.

ماده 2: اصلاحی 30/1/56 مجلس شورای ملی منحله از تاریخ تصویب این قانون سازمان دفاع غیر نظامی کشور با کلیه دارایی و بودجه و کارکنان آن به وزارت کشور وابسته می شود.

ماده 3: کلیه وزارتخانه ها و مؤسسات و سازمان های دولتی و وابسته به دولت و شهرداری ها مکلف به همکاری با سازمان دفاع غیر نظامی می باشند و باید آئین ناهه هل و دستورالعمل های اجرایی آنها را به موقع اجراء بگذارند.

ماده 4: اصلاحی 30/1/56 مجلس شورای اسلامی ملی منحله آئین نامه های اجرایی این قانون توسط وزارت کشور تهیه و پس ازتصویب هیأت وزیران لازم الاجراء خواهد بود.

اساسنامه واحد بسیج مستضعفین (فصل چهارم اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) مصوب 15/6/61 مجلس شورای اسلامی
فصل چهارم ـ اساسنامه واحد بسیج مستضعفین
 
ماده 35: هدف از تشکیل واحد بسیج مستضعفین ایجاد توانایی های لازم در کلیه افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی به منظور دفاع از کشور، نظام جمهوری اسلامی و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلایا و حوادث غیر مترقبه با هماهنگی مراجع ذیربط می باشد.

ماده 36: به منظور اجرای ماده 9 اساسنامه سپاه پاسداران وظایف بسیج به شرح زیر می باشد:
- آموزش نظامی در حد توانائی دفاع از نظام جمهوری اسلامی ایران و تمامیت ارضی کشور
- تعلیم و تربیت در زمینه های عقیدتی، سیاسی و تخصص های مورد نیاز
- سازماندهی اعضای بسیج
- تهیه طرحهای دفاعی با هماهنگی سایر ارگان های ذیربط.

تبصره: کلیه سازمان ها و ارگان هائی که با نام های گوناگون در زمینه آموزش نظامی و آماده سازی در بسیج مردم فعالیت دارند به جز خدمت وظیفه عمومی منحل گردیده و این فعالیت ها در سپاه متمرکز می گردد.

ماده 37: هر شهر بسته به وسعت و جمعیت به چند منطقه مقاومت و هر منطقه مقاومت به چند ناحیه مقاومت و هر ناحیه مقاومت به چند پایگاه مقاومت تقسیم می گردد، که هر پایگاه مقاومت شامل گروه های سازمان یافته خواهد بود.

تبصره: شهرک ها و قصبات و دهات کشور دارای هسته مقاومت بسیج خواهند بود.

ماده 38: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هسته های مقاومت محلی را با همکاری روحانیون و معتمدین محل و شوراهای محلی قانونی در سطح کلیه محلات تشکیل می دهد.

تبصره 39: گسترش واحدهای محلی بسیج باید به گونه ای باشد که در کوتاه ترین مدت ممکن در تمامی محله ها هسته های مقاومت تشکیل شود.

ماده 40: در رده های اجرایی بسیج به تناسب اقشار و صنوفی که تحت پوشش آن بسیج اند یک نفر از هر قشر و صنف از افراد موجه و قابل اعتماد و یک نفر از روحانیون موجه محل به سرپرستی مسئول واحد بسیج مربوطه شورای بسیج را تشکیل می دهند این شورا برای مسئول بسیج شورای مشورتی خواهد بود و تصمیم گیرنده نهایی مسئول بسیج است.

تبصره: روحانی شورا باید به تأیید مقام رهبری یا نماینده ای که در سپاه تعیین نماید، یا نماینده رهبری در هر رده برسد دیگر اعضاء شورا بوسیله مسئول بسیج روحانی شورای مربوطه تعیین می شوند.

ماده 41: افراد ارتش بیست میلیونی به صورت زیر دسته بندی می شوند:

الف) اعضای عادی ـ عموم اقشار معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی و اهداف انقلاب اسلامی که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به عضویت ارتش بیست میلیونی (بسیج مستضعفین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) درآمده و سازمان دهی می شوند، و در حدود قوانین و مقررات فعالیت های پشتیبانی و رزمی زمان جنگ و همچنین فعالیت های عمرانی، خدماتی، اجتماعی، سیاسی و اطلاعاتی خواهند داشت.

ب) اعضای فعال ـ افرادی هستند که پس از گذراندن دوره های آموزش عمومی سازمان دهی شده و با تداوم آموزش و برنامه های ویژه انسجام آنها حفظ خواهد شد.

تبصره: اعضای عادی و فعال از پرسنل کادر ثابت نبوده و حقوق ثابت دریافت نخواهند کرد.

ج) اعضای ویژه ـ افراد فعالی هستند که صلاحیت های یک پاسدار را دارا می باشند و دارای پرونده آموزشی و فردی بوده و هنگام نیاز سپاه به طور تمام وقت در اختیار سپاه قرار می گیرند این افراد دارای کارت مخصوص بوده و در رابطه منظم با سپاه هستند.

ماده 42: کلیه افراد و مسئولین واحدهای ستادی بسیج و فرماندهان مراکز بسیج و فرماندهان منطقه مقاومت (در شهرها) از پاسداران خواهند بود فرماندهان ناحیه مقاومت, پاسدار و یا از اعضاء ویژه بسیج, فرماندهان پایگاه مقاومت از اعضای ویژه و فرماندهان گروه های مقاومت از اعضای فعال خواهند بود.

روزنامه رسمی شماره 10953ـ 11/7/1361

کارکرد بسیج در نظام اسلامی

مقدمه:

بسیج یک نهاد انقلاب است که از توده مردم و آحاد جامعه تشکیل شده است. برخی از جامعه شناسان و صاحبان علم سیاست معتقدند. بسیج برای انقلاب بوجودمی آید، یعنی توده مردم بسیج می شوند تا انقلابی را به نتیجه برسانند. از همین روی به حرکت توده های مردم برای برپایی نظام حکومتی جدید، بسیج گفته می شود. اصولاً بر اساس چنین تفکری ، پس از تغییر نظام حکومتی و سیاسی، بسیج فلسفه وجودی خود را از دست می دهد و حرکت توده ها، جای خود را به نهادهای قانونی و اقدامات نهادینه می دهند. یعنی با ایجاد نظام حکومتی و تشکیل نهادهای قانونی، حرکت بسیجی متوقف می شود.
البته حکومتها به ویژه حکومتهای دموکراتیک، مشارکت مردم و مشارکت بسیجی را برای اداره امور می پذیرند. زیرا باعث استحکام و پایداری نظام حکومتی می شود و تلاش می نمایند تا مردم را در سرنوشت خود و اداره امور مملکتی به بازی بگیرند. این نوع اقدام را مشارکت مدرن می نامند که در سایه حضور مردم در انتخابات، شوراها و خدمات اجتماعی تعریف می شود. بنابراین چنین دیدگاهی بین حضور مردم در صحنه انقلاب ( مشارکت بسیجی) و حضور مردم در اداره مملکت (مشارکت مدرن) تفاوت قائل است.
در جمهوری اسلامی ایران، حرکت توده ها و حضور نیروهای مردمی قبل از پیروزی انقلاب ایجاد شد و در حین انقلاب، نقش مردم بسیار چشمگیر بود که انقلاب اسلامی، همان انقلاب مردم و ملت مسلمان بشمار می رود. این حرکت، پس از تشکیل نهادهای قانونی، دچار رکود نمی شود و فلسفه و منشاء چنین حرکتی عوض نمی شود، بلکه همین حضور و مشارکت و همین حرکت جمعی و مردمی ، تغییر کاربری می دهد و به جای انقلاب کردن، در جهت اصلاحات و سازندگی جامعه قدم برمی دارد. از دیدگاه اسلامی، حرکت مردمی انقلابی تحت رهبری و هدایت ولی امر انجام می گیرد و پس از آن نیز تحت ولایت فقیه عمل می کند.
ضرورت استمرار حرکت مردمی است که دستور تشکیل بسیج ، پس از پیروزی انقلاب و تشکیل شورای انقلاب صادر می شود. یعنی زمانی که کشور در حال نهادینه شدن و شکل یافتگی است، ضرورت حضور مردم احساس می شود. از این جهت حضور مردم، ضروری می شود که حرکت و جنبش اجتماعی مردم ، ایستا نشود و همان مردمی که برای اهداف بلند و آرمانی انقلاب کردند، همان مردم باید آن را حفظ نمایند و چنین تفکری را توسعه دهند. یعنی در جمهوری اسلامی ایران، سازمان بسیج برای حفاظت و حراست از دستاوردی است که خود مردم قیام نمودند و حکومت دلخواه خود را به وجود آوردند. چنین تفکری است که تهدیدات خارجی به کشور را تعرض به خود می داند و آن را وظیفه دولت نمی داند، بلکه وظیفه خویش می داند تا از آسیب وارده جلوگیری نماید و حمله را دفع می نماید.
هنگامی که دشمن سرسخت این مردم، وارد آبهای خلیج فارس می شود و خطر حمله به ایران نزدیکتر می گردد، فرمان بسیج عمومی در پنجم آذر ماه سال 1358 صادر می شود. روشن است در چنین وضعیتی بسیج عمومی باید کارکرد دفاعی و نظامی داشته باشد. زیرا کشور در وضعیتی است که ارتش آن آمادگی دفع چنین حمله ای را ندارد. اصولاً در چنین شرایطی ارتش دستخوش تحول می شود و توان رزمی آن بسیار پایین خواهد بود. دیگر نیروهای نظامی (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ) و انتظامی (کمیته انقلاب اسلامی سابق، شهربانی سابق و ژاندارمری سابق) برای امنیت داخلی و جریانات سیاسی به وجود آمده اند و توان دفاعی اندک ندارد.
آنچه که در این هنگام، می تواند داروی شفابخش باشد، حضور گسترده مردم و آمادگی روحی و جسمی آنان برای دفاع از سرزمین و حکومت می باشد که در واقع بسیج عمومی نظامی است. با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران حرکت نظامی بسیج شتاب بیشتری به خود گرفت. زیرا در هنگام تشکیل بسیج، صرفاً تهدید آمریکا علیه ایران، درخلیج فارس وجود داشت یعنی خطر در حد تهدید بود و هنوز به مرحله حمله و تجاوز نرسید، ولی در 31 شهریور 1359 تجاوز از جنوب و غرب کشور، از سوی عراق و کشورهای هم پیمان به صورت سراسری و گسترده انجام گرفت، از این نظر تشکیل هسته های مقاومت، جدی تر شد و کارکرد بسیج به عنوان، کاربردی نظامی و دفاعی مفهوم پیدا کرد.
 

تبیین کارکرد بسیج در جمهوری اسلامی ایران از این حیث دارای ارزش و اهمیت است که دارای رویکردی نوین و اختصاصی است. یعنی برخلاف نظریه جامعه شناختی که حرکت مردمی را برای انقلاب ضروری می داند و پس از تشکیل نهادهای قانونی، بسیج عمومی را لازم نمی دانند و جلوی هر حرکت اجتماعی و مردمی را خواهند گرفت. رویکرد نوین جمهوی اسلامی به بسیج، موجب گردید نخبگان و توده های انقلابی، پس از انقلاب، منفعل نشده بلکه همان نخبگان و همان توده ‌مردم، در جهت حفاظت و حراست از انقلاب، به راه خود ادامه دهند.

اگر بخواهیم کارکرد بسیج را در طی دو دهه پس از تشکیل بسیج مورد مطالعه قرار دهیم، باید از نظر زمانی آن را به 4 دوره تقسیم کنیم:
دوره اول: 1358 تا 1360
دوره دوم: 1361 تا نیمه اول 1367
دوره سوم: نیمه دوم 1367 تا 1370
دوره چهارم: 1371 تا 1380
 

این مقطع از عمر بسیج ، دوران طفولیت و ولادت است. ولادت بسیج را می توان مصادف با صدور فرمان بسیج عمومی در آذرماه 1358 دانست. از صدور فرمان تا جنگ تحمیلی، بسیج عمومی به معنی لغوی واژه بسیج، رایج بود یعنی در طول مدت چند ماه (حدود 9 ماه) در مردم آمادگی بوجود آمد تا در برابر خطرات احتمالی مقاومت کنند. هنوز حمله ای صورت نگرفته تا بسیج به معنی واقعی و حقیقی آن ایجاد شود، عضویابی، آموزش و سازماندهی نیروهای بسیجی انجام گرفت ولی مرحله بکارگیری و انجام مأموریت ، جنبه عملی به خود نگرفت.
هدف از تشکیل بسیج و آموزش مردم، فراهم کردن زمینه و بستر دفاع در برابر تجاوز بود. هنوز از نوع، میزان و چگونگی تجاوز اطلاعات کافی در دست نبود. بنابراین هدف گذاری و برنامه ریزی بسیج، یک پیش بینی منطقی به حساب می آمد.
قسمت اول عمر بسیج ، بیشتر از نظر رویکرد دارای اهمیت بود. یعنی در این دوره، شرایطی فراهم آمد که بر اساس دیدگاه امام راحل (ره) پیرامون ضرورت تشکیل بسیج، اهداف بسیج و برنامه های آن زمینه کارکرد نظامی و دفاعی را بوجود آورد. ولی دستاورد مهم این مقطع، رویکرد مشترک به بسیج بود که دولت و ملت به ایجاد سازمان بسیج برای دفاع از انقلاب اسلامی پی برده بودند و از این جهت دیدگاههای دوگانه یا چندگانه مشاهده نمی شود. وحدت نظر و نگاه واحد، مشخصه مقطع اول عمر بسیج به حساب می آید.
پاره دوم این مقطع ، با شروع جنگ تحمیلی آغاز می شود که نیروهای آموزش دیده به صورت داوطلب به سوی جبهه ها حرکت می کنند و در جنگهای نامنظم و عملیاتهای کوچک علیه رژیم بعث عراق شرکت می کنند. چندان مهم نبود که نیروهای بسیجی و مردمی تحت چه سازمان و تشکیلاتی بسیج می شوند، نحوه‌ اعزام آنان چگونه است، برنامه ریزی بسیج چگونه صورت می پذیرد و در عرصه نبرد، در چه قالب های نظامی سازماندهی می شوند، چگونه می جنگند و با چه ابزاری نبرد می کنند. آنچه مهم بود اینکه انگیزه دفاع مردمی و بسیج نظامی بسیار بالا بود و برای دفع متجاوز باید اقدام کنند و با سلاح یا بدون سلاح، جنگ را در زندگی خود وارد کردند.
اندکی از آغاز جنگ نگذشته بود که بسیج نیروها به عهده سپاه پاسداران گذاشته شد.
بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، در تاریخ دی ماه 1359، تشکیلات بسیج مستضعفین به سپاه پاسداران و انقلاب اسلامی محول گردید و سازمان بسیج ملی منحل شد.
به استناد ماده 9 اساسنامه‌سپاه، مصوب 1361 برنامه ریزی، سازماندهی ، اداری، فرماندهی و اجرای آموزشهای عقیدتی – سیاسی و نظامی اعضای بسیج مستضعفین به عهده سپاه پاسداران گذاشته شد و هدف از تشکیل واحد بسیج مستضعفین ایجاد تواناییهای لازم در کلیه‌ افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی، به منظور دفاع از کشور، نظام جمهوری اسلامی و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلایا و حوادث غیرمترقبه داشته شد. سپاه پاسداران که مسؤولیت امنیت داخل کشور را بر عهده داشت، با شروع جنگ به کمک ارتش جمهوری اسلامی ایران شتافت و از اولین روز جنگ ، عرصه نبرد را حوزه مأموریت خود در نظر گرفت و با پیوست واحد بسیج مستضعفین ، اعزام نیروهای بسیجی به جبهه ها از طریق سپاه پاسداران انجام می گرفت. در نتیجه برنامه ریزی برای آموزش، اعزام، بکارگیری و تجهیز، نسبت به اوایل جنگ، حالت بهتری به خود گرفت. از این زمان کارکرد دفاعی و نظامی نیروهای بسیجی تعریف دقیق تری به خود گرفت و رویکرد بسیج تا سال 1360، جنبه عملی، عینی و واقعی به خود گرفت و نیروهای بسیجی جزء نیروهای اصلی عمل کننده در مناطق جنگی به حساب می آمدند. اقدامات بسیجیان همرزم پاسداران، کارکردی مثبت و سازنده از خود به جای گذاشت زیرا عمده نیروهای اعزامی به جبهه، از میان افراد ذخیره و ویژه بسیج بوده که از نظر رفتار و عملکرد، شباهت زیادی با پاسداران انقلاب اسلامی داشته اند.
 

در مقطع دوم عمر بسیج ، کارکرد مثبت و فرهنگ ساز آن ادامه پیدا کرد. انجام عملیاتهای بزرگ در جبهه های جنوب و غرب که از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام می گرفت و یا به صورت مشترک با ارتش اجراء می شد، حضور انبوه عظیم مردم را طلب می کرد. از همین روی در طی سالها سازمان بسیج گسترش بیشتری پیدا کرد و پایگاههای مقاومت بسیج علاوه بر مساجد و محلات که پایگاه مردمی را تشکیل می دادند، دامنه آن به دیگر اقشار جامعه و طبقات اجتماعی توسعه پیدا نمود.
واحد بسیج برای عضویابی و ترغیب افراد داوطلب به شرکت در جنگ، برنامه ریزی اساسی انجام داد. در مقطع اول عمدتاً نیروهای از قبل آموزش دیده برای حضور در عملیاتها به جبهه اعزام می شدند ولی از آنجا که در این دوره احتیاج به بسیج عمومی شده و در نیتجه افراد جدید باید وارد حرکت منطقی و پایدار بسیجی شدند. فرآیند جذب و شیوه های صحیح عضویابی به دقت مورد بررسی قرار گرفت. در آغاز این مقطع تحولی عظیم در امر جذب بوجود‌ آمد و آن تشکیل بسیج دانش آموزی در مدارس بود. التهاب و هیجان نوجوانان و جوانان دانش آموز برای دفاع از نظام اسلامی با تشکیل واحدهای مقاومت در سطح مدارس بیشتر شد. بنابراین در میان رزمندگان، نوجوانانی مشاهده می کنیم که توان حمل سلاح، تجهیزات انفرادی و امکانات را ندارند ولی نشاط و شادابی حضورشان در جنگ. حماسه ای دیگر آفرید و شهید محمدحسین فهمیده ، حماسه ساز حماسه سازان عرصه خون و آتش شده که درباره اش بنیانگذار جمهوری اسلامی تعبیر به رهبر نموده اند.
در طول مدت جنگ، بیش از 550 هزار دانش آموز بسیجی به جبهه عزیمت نمودند که از میان آنان بیشتر از 36000 دانش آموز شهید شده و 2853 نفر جانباز و مجروح و 2433 نفر آزاده تقدیم انقلاب نموده اند.
در این دوره، آموزشهای قبلی بسیجیان کافی نبوده و سازمان بسیج با ایجاد مراکز آموزشی، تقویت و توسعه کمی و کیفی آموزشهای اعزام به جبهه را به عنوان برنامه اصلی خود قرار داد. آموزش های کوتاه مدت یک هفته ای و 15 روزه به آموزش چهل و پنج روزه اعزام به جبهه تبدیل گشت. علاوه بر آموزشهای عمومی بسیج، آموزش های تخصصی نیز رواج یافت و با توسعه یگانهای رزمی سپاه گردانهای ضد زره و ضد تانک تشکیل شد. در نتیجه تربیت بسیجیانی که بتوانند با موشک آرپی جی 7 کار کنند بسیار ضروری بود. از دیگر مشخصه این مقطع که به واسطه گستردگی جنگ و عملیات از یک سوی و حضور گسترده مردم و جوانان از طرف دیگر لازم به نظر رسید پشتیبانی از رزمندگان بود که تجهیز انفرادی و لوازم جنگی رزمندگان در این دوره افق روشن و تازه ای به خود گرفت و علاوه بر بسیج نیروی انسانی ، بسیج امکانات و لوازم مورد نیاز جنگ، بر عهده بسیج گذاشته شد. ستاد جذب و هدایت کمکهای مردمی تشکیل شد، وزارتخانه های مختلف در این زمینه فعال شدند، بسیجیان ادارات و کارخانجات، علاوه بر حضور در جبهه ، امکانات ملی وزارتخانه ای را برای گسیل به جبهه آماده می نمودند. معاونت جنگ در اکثر وزارتخانه ها تشکیل شد. کارشناسان و متخصصین وزارتخانه ها به همراه لوازم و امکانات، اندیشه و فکر خود را صرف پیشبرد جنگ نمودند. جهاد سازندگی برای جذب کمکهای مردمی بیشتر از دیگران در صحنه حضور پیدا کرد.
ویژگی این دوره از جنگ و عمر بسیج این است که بسیج عمومی به معنای واقعی تشکیل شد .اگر درمقطع اول ، افراد ذخیره و ویژه بسیج و سپاه به جبهه های جنگ اعزام می شدند ، و از قشر اجتماعی مشخصی به حساب می آمدند ، در این دوره ، همه اقشار ، برای ورود به بسیج آمادگی پیدا کردند .دامنه سنی رزمندگان از طیف محدود به طیف گسترده 13 الی 80 سال و حتی کمتر و بیشتر تبدیل شد . اعزام تحصیل کرده ها ، کارشناسان ، متخصصین در درشته های مختلف به جبهه ، وضعیت و حالت عادی پیدا کرد .
جلوه حضور اقشار در جنگ را می توانیم در این دوره به خوبی مشاهده کنیم .گاه کارگران یک کارخانه ، دسته جمعی به سوی جبهه حرکت می کردند ، یعنی اعزام نیروها و ترکیب افراد ، یک شکل ، هم رسته ، هم سال و دارای همنوایی اجتماعی مناسبی بوده اند . گاه دانش آموزان مدرسه به همراه معلم ، رئیس مدرسه و دیگران به جبهه می رفتند .
طرح های ویژه تبصره 2آموزش و پرورش ، طرح اعزام 6 ماهه دانشجویان ، طرح 20درصد وزارتخانه ها و ادارات نشانه های قشربندی اجتماعی رزمندگان و جلوه های حضور اقشار مختلف در بسیج است .
حضور زنان که از ابتدای جنگ ، حالت نمادین داشت و عده ای از زنان فداکار ( بومی و غیر بومی ) در خطوط مقدم جبهه یعنی در شهرهای سونسگرد ، بستان ، آبادان ، خرمشهر و غیره پا به پای رزمندگان می جنگیدند و عده ای نیز به اسارت رفتند و تعدادی نیز شهید و مجروح گشتند ، در این دوره فعالیت چشمگیر ، منسجم و قانونمند را از سر گرفتند . بخش اعظم فعالیت های جذب امکانات و کمک های مردمی را زنان به عهده گرفتند . با حضور در مساجد و حسینیه لوازم انفرادی ، تجهیزات ، آذوقه و البسه رزمندگان را تهیه می کردند و گروهی از آنان ، خود مسوولیت انتقال ، انبارداری و توزیع آن را در بین رزمندگان را بر عهده می گرفتند .
ترغیب و تشویق همسران ، فرزندان ، برادران دیگر افراد را برای اعزام به جبهه بر عهده داشتند . بدرقه و اسقبال رزمندگان را چنان باسیته انجام می دادند که در هنگام بدرقه ، عزیمت کنندگان ، روی بازگشتن را نداشته و در هنگام استقبال ، اندک مدتی در پشت جبهه در مرخصی بسر برده و مجددا برای حضور در جنگ ثبت نام می کردند .
در این زمان کارکرد بسیج به گونه ای مثبت و اثرگذاز بوده که حاصل آن روییدن و سبز شدن فرهنگ و تفکر بسیجی است . فرهنگی که نیروهای مردمی آرزوی برخورداری ان را داشتند . نمادهای فرهنگی چنین تفکری ، بسیار مقدس بود . چفیه ، سجاده ، مهر جبهه ، یادداشت ها و دیگر وسایل رزمندگان بسیجی ، شعاع تاثیرش به پشت جبهه انتقال پیدا کرد . مردم کوچه و خیابان و حتی زنان با تاسی از چنین نمادی ، فرهنگ بسیجی را ابراز و اظهار می کردند . فرهنگ بسیجی ، فراتر از مرزهای ایران اسلامی است و تفکر ناب آن که برگرفته از اسلام ناب محمدی (ص) بود ، به ممالک اسلامی و ملل محروم و تحت ستم ، کشیده شد . پیشانی بند ها و سربندهای سرخ ، سبز و سفید با شعارهای الهی ، از پیشانی رزمندگان به پرواز در امده و بر فراز آسمان های قلب و روح جوانان لبنانی ، فلسطینی ، بوسنیایی و دیگر رزمندگان مسلمان به گردش در امد . این کارکرد بسیج را در این دوره می توان کارکرد؟ بسیج نامید .
در پایان این بخش ، بیان این مطلب دارای اهمیت است که رویکرد نوین بسیج که اختصاص به جمهوری اسلامی ایران دارد ، در طی همین چند سال ، سازماندهی گردید و از حالت ذهنی ، و نظری به حالتی پایدار ، استمرار و واقعی در آمد و همگان بر اقدامات و فعالیت های بسیجیان مهر صحت و اعتبار زدند . شایستگی عملکرد بسیجیان به اندازه ای است که نه تنها انقلابیون ، طرفداران انقلاب ، بلکه بی تفاوت ها و گاه معترضین و مخالفین انقلاب ، بر وجود چنین فرهنگ و تفکری ارزش قائل می شوند.
 

در حقیقت با پذیرش قطعنامه 598 سازمان ملل ، مبنی بر آتش بس بین ایران و عراق ، مقطع دوم به پایان رسید یعنی پایان جنگ تحمیلی ، پایان مقطع دوم عملکرد بسیج به حساب می آید و مرحله جدیدی از عمر بسیج آغاز می شود . از جهتی مقطع سوم ، با مقطع اول شباهت دارد ، زیرا بستر حرکت منطقی بسیج و زمینه های عملکرد آن فرو ریخت و مولفه های کارکردگرایی پنهان گردید . بنابراین کارکردهای مختلف و سازنده بسیج که در حال توسعه بوده ، به یکباره افول کرد .
نتیجه این روند ، فرجامی چون مرحله اول عمر بسیج را تداعی می کند و دوباره این سوال در ذهن متبلور می شود که در شرایط کنونی ( پس از جنگ ) بسیج چه ضرورتی دارد ؟
تحول اجتماعی و تغییر در تاریخ انقلاب اسلامی ، زمینه را برای تغییر نگرش ها فراهم ساخت ، زیرا ، پس از جنگ ، مردمی که هشت سال جنگ را اداره کردند و هشت سال سختی زندگی را تحمل کردند و در طول این مدت ، پشتیبانی مالی ، امکانی و معنوی از جنگ و نظام اسلامی کردند ، انتظار دارند در مقطع سوم ، طعم پیرین زندگی و آسایش را بچشند ، دوران صلح ، دوران سازندگی و آبادانی ، جایگزین دوران ویرانی و آوارگی شود .
برای بررسی بیشتر این مقطع ، می توان از دو زاویه به موضوع نگاه کرد .
الف - نگاه اول بر پایه بینش استوار است .
ب- نگاه دوم بر پایه عمل استوار است .
از نظر بینش ها و نگرش ها ، مساله این است که نظام اسلامی تثبیت شد و نهادهای قانونی ، استحکام و پایداری لازم را به دست آوردند .در نتیجه احتیاجی به حضور و مشارکت بسیجیاندر صحنه سازندگی و عمران نیست . زیرا از نظر جامعه شناسان و سیاستمداران ، بسیج برای حرکت توده ای انقلاب است . یعنی در واقع بسیج سیاسی باید صورت گیرد تا نظام حکومتی سنتی به نظامی جدید و دمکراتیک تبدیل شود . و در رویکرد نوین بسیج ، توجه به بسیج نیروها و منابع و امکانات برای پیشبرد جنگ در دستور کار قرار گرفت . زیرا همزمان با تاسیس بسیج ، کارکرد آن نیز بر محور دفاعی و نظامی استوار گردید . در نتیجه بسیج جمهوری اسلامی شباهت زیادی به شبه نظامیان ، پارتیزان اه و ارتش های مردمی پیدا کرد که بسیاری از ارتش های جهان ، دارای پشتوانهارتش مردمی هستند و در هنگام جنگ از ظرفیت و استعداد منابع انسانی و امکانات کشور برای پیروزی در جنگ استفاده می کنند و بسیج ملی را بوجود می آوردند .
در نگاه اول ، نگرش ها یا برمبنای بسیج سیاسی استوار است که برای ایجاد انقلاب لازم می آید و یا برمبنای بسیج ملی ( نظامی ) استوار است که بعنوان پشتوانه ارتش کلاسیک و نیروهای مسلح به کار بر می آید .
در مقطع سوم از عمر بسیج ، نه احتیاج به بسیج سیاسی بود که انقلاب را بوجود آورد نه احتیاج به بسیج ملی و همگانی که به کمک ارتش خطر تجاوز را برطرف سازد و دشمن را از خاک خود بیرون نماید ، زیرا با آتش بس ، دشمن از خاک جمهوری اسلامی عقب نشینی کرد و به مرزهای بین المللی بازگشت . از این نظر فلسفه وجودی بسیج ، اهمیت خود را از دست داده و شرایط مقطع اول عمر بسیج فراهم آمد .
تفاوت این مقطع با مقطع اول در این است که در مقطع اول شرایط اجتماعی برای تاسیس بسیج بوجود آمد و با حضور ناوگان های امریکایی در خلیج فارس و پس از آن با شروع جنگ ، بستر تشکیل بسیج فراهم گردید و نگرش ها و کنش ها توام گردید . بنابراین در ک این معنی که بسیج باید بوجود آید ، بسیار آسان می نمود . دلیل آن حضور دشمن در منطقه ئ تجاوز سربازان آن به خاک جمهوری اسلامی بود . اما در مقطع سوم که شرایط انقلاب را ندارد و موقعیت جنگ نیز از بین رفته است ، تداعی بسیجی به جز بسیج سیاسی و بسیج نظامی بسیار سخت بود .
در نگاه دوم که بر پایه عملکرد استوار است ، به یکباره حضور و مشارکت بسیج را از حد اعلای آن به حداقل رساند . زیرا دیگر جنگی در کار نبود تا جذب ، آموزش ، اعزام ، پشتیبانی و حمایت معنوی از رزمندگان به عمل آید . دیگر شرایط برای اشاعه و ترویج فرهنگ بسیجی فراهم نبود . در چنین زمانی بسیج ، مظهر انسجام و وحدت اقشار مختلف جامعه به حساب نمی آمدند حرکت شتابدار بسیج به یکباره باز ایستاد و مردمی که در جلوی خود ، بسیجیان را الگوی زندگی می دانستند ، فعالیت آنان در تجمع پایگاه مقاومت خلاصه گردید . یعنی بسیج تا حدی هویت خود را از دست داد . مردمی که به تازگی می خواستند ، بسیج را الگوی خود قرار دهند و فرهنگ بسیجی را در زندگی و مرام خود پیاده نمایند ، دیگر آثاری از اقدامات و فعالیت های شایسته بسیجیان به چشم نمی خورد . یعنی کنش ها به کمترین میزان خود رسید . عمل بسیج کاهش یافت و برای آشنا شدن با بسیج ، باید به سراغ عمل گذشته ( زمان جنگ ) رفت . یعنی عمل بسیجی ، مد روز نیست ، بسیجی الگوی نوجوان امروزی نیست . وجه اشتراک مقطع سوم با آغاز بسیج در این است که خلاء بینشی و کنشی حاکم در مقطع اول ، در این زمان بوجود آمد ، البته از نظر شدت وحدت آن ، پایین تر از مقطع اول بوده است ولی از نظر ماهیت و نوع بسیج ، سخت تر از مرحله اول .زیرا از نظر رویکرد ، به جز بسیج سیاسی و بسیج نظامی تصویر دیگری از بسیج در منابع علمی و به صورت واقعی و عینی در کشورهای جهان قابل رویت نبود . بنابراین صرف نظر از اشتراک و افتراق این مقطع با یکدیگر ، وضعیت و شرایطی که در مقطع اول حاکم بود ، در سال 1367 الی 1370 بوجود آمد .
ابتکار استراتژیک رهبر فرزانه انقلاب اسلامی برای گذر از این بحران ، ایجاد تحول در ساختار و سازمان بسیج بود یعنی تبدیل واحد بسیج مستضعفین به نیروی مقاومت بسیج ، که در آن ماموریت های اساسی نیروی مقاومت ، بدقت تبیین شد . این ابتکار که به ارتقاء و تقویت سازمان بسیج انجامیده است نگرش منفی حاکم بر جامعه را که در پی تضعیف و یا انحلال بسیج بود ، به یکباره متحول مرد و چالش های ذهنی بوجود آمده ، موجب گردید ، اندیشه انحلال مغلوب گردد .
ابتکار فرمانده معظم کل قوا ، علاوه بر ره آورد نگرشی که احیا دوباره بسیج را وجب گردید ، جهت عملی و کنشی آن نیز معلوم گردید . در تبیین ماموریت و وظایف نیروی مقاومت ، هدف از تشکیل نیثرو را جذب ، آموزش ، سازماندهی ، بکارگیری ، تجهیز و حفظ و انسجام بسیجیان دانسته اند . یعنی هدف از تشکیل بسیج ، ایجاد آمادگی لازم برای دفاع است . اصل بسیج ، آمادگی است ، هرچند در صحنه عمل و واقع ، از خود فعالیتی نشان ندهد . با این بیان ، فلسفه وجودی بسیج را تثبیت نموده و ضرورت آن را محرز دانسته اند و در تشریح ماموریتی دیگر ، همکاری با دولت و وزارتخانه ها را از وظایف بسیجیان بر شمردند که در واقع نواندیشی در رویکرد بسیج حاصل شده است . نواندیشی در رویکرد به بسیج تا سال 1370 ادامه یافت تا جهت ها و حدود اندیشه نوین مشخص گردد که در فرآیند سازندگی کشور ، نقش و جایگاه خود را تحت عنوان بسیج سازندگی به دست آورد .
 

در انتهای مقطع سوم ، شرایط اجتماعی برای کارکرد جدید بسیج آماده شد ، همگن پذیرفتند که در دوران سازندگی ، سازندگان سنگر ، خط ، پل و اسکله ، می توانند روستاها و شهرهای ویران شده را بازسازی کنند و یا دوباره بسازند . شاید بیش از دیگران ، رئیس دولت که رئیس جنگ بود ، دریافت که بسیجیان می توانند در عرصه سازندگی ، حماسه ای دیگر بیافرینند و به پیشنهاد دولت ، سپاه که متولی امر بسیج بود ، بسیج سازندگی را کارکرد غالب بسیج ترسیم نمود و اقدامات امنیتی ، اجتماعی و فرهنگی را در اولویت بعدی قرار داد .
کارکرد بسیج سازندگی را می توان در دو سه محور مطالعه نمود . محور اول ایجاد سازمان ها و قرارگاه های سازندگی در سپاه و بسیج است که قرارگاه قرب نجف اشرف ، در نیروی مقاومت بسیج تشکیل شد . مسوولیت اجرای پروژه های عمرانی ، کشاورزی ، صنعتی و فنی را بر عهده گرفت .پروژه های ملی و کلان کشور توسط قرارگاه به اجرا در آمد . محور دوم تاسیس بنیاد تعاون بسیج با موسسات تابعه ، قدم دیگری برای توسعه عمران و سازندگی بشمار می رود که شامل سرمایه گذاری ها ، ساخت مسکن ، پرداخت وام ، تولیدات ، خدمات رفاهی و خدمات علمی می شود .
محور سوم اشتغال زایی است که در مرحله سازندگی و نیز هدف از تاسیس بنیاد تعاون ، بکارگیری بسیجیان واجد شرایط در امر تولیدو تجارت به حساب می آمد . البته توفیق نیروی مقاومت بسیج در این زمینه نسبی بود و کارکرد اقتصادی بسیج برای عمران و اشتغال همانند کارکردهای نظام ، امنیتی و اجتماعی اثر بخش نبود .
در سال های آغازین این مقطع ، تهدید و تهاجم اساسی دشمن علیه جمهوری اسلامی ایران ، قتل های فرهنگی بود . این هجوم که بخش عمده ای از کشورهای جهان سوم فراگرفته بود وقتی برخی از کشورهای توسعه یافته را ردپایی نیز از این هجوم در امان نبودند ، بطور مشخص برای انحراف جوانان ایرانی برنامه ریزی شد تا ایران اسلامی به سرنوشت اندلس ( اسپانیا ) دچار شود . بنابراین دستگاه های فرهنگی کشور همانند دوران دفاع مقدس ، برای مقابله با تهاجم فرهنگی ، نیروها را بسیج ساختند . هرچند در این زمینه ، نظیر دفاع نظامی موفقیت نداشتیم و زیرا ابزار و شرایط لازم برای فعالیت های فرهنگی در اختیار نبود .نیروی مقاومت بسیج شاید بیش از هر ارگان فرهنگی دیگر توانسته است دفاع نماید . انجام پروژه های تحقیقاتی فرهنگی ، آگاهی سازی جوانان ، ترتیب دادن نمایشگاه های تهاجم فرهنگی و یافتن مظاهر و مصادیق تهجم از جمله کارکردهای مثبت بسیج در این مقطع می باشد .
از نیمه این مقطع یعنی سال های 74 ، 75 به بعد کارکرد فرهنگی ، بسیج ، جای خود را به کارکردهای اجتماعی داد که در قالب همکاری با دولت و وزارتخانه ها اقدامات موثری به انجام رسید . درحقیقت اگر حرکت توده ای میلیونی رادر دوران انقلاب بسیج سیاسی بنامیم و حضور بسیجیان در جنگ و دفاع مقدس را بسیج نضامی قلمداد نمائیم ، این مقطع عمر بسیج را می توان بسیج اجتماعی فرض کرد زیرا فعالیت های اجتماعی بسیج هم از نظر تنوع ، هم از نظر کمیت و هم از جهت کارآمدی و بهره وری ، به نحو مطلوب و شایسته عمل نمود . طرح های ملی و دراز مدت ریشه کنی فج اطفال ، آموزش بهداشت زنان جوان . سرشماری اماکن مذهبی ، توزیع دفترچه درمانی روستائیان و غیره نمونه هایی از کارکرد اجتماعی بسیجیان می باشد .
آخرین کارکرد بسیج در دهه دوم متناسب با شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه مورد مطالعه قرار دارد که بسیج در زمینه امنیت و آرام سازی شهرها و مناطق کشور ایفای نقش نمود . آرام سازی شهرستان اسلامشهر، کنترل آشوب کوی دانشگاه تهران ، برقراری امنیت مردمی در شهرهای استان خراسان جلوه های حرکت آرام ساز بسیج طی سالهای اخیر می باشد .
 

خصوصیات بسیجی

مهمترین ویژگی بسیج ایمان به خدا و اعتقاد قلبی و باور درونی به خالق یکتا است. ایمان به خدا رابطه مستحکم نیروهای بسیجی با حق تعالی است زیرا بسیج رضایت حق تعالی را مبنای حرکت و فعالیت خود می داند. بنابراین مهمترین مشخصه بسیجی مکتبی بودن آن است. جهاد همه جانبه در راه خدا، نگهبانی از انقلاب ، دستاوردهای نظام مقدس اسلامی از دیگر جنبه های مکتبی بودن نیروهای بسیجی است.

اطاعت از ولایت فقیه

اطاعت از ولایت فقیه و تبعیت پذیری از رهبری نظام یکی از شاخص ترین ویژگی های بسیج است. بسیج تابع محض ولایت فقیه است و سعادت خود و جامعه را در پیروی از ولایت فقیه می داند، زیرا از معمار انقلاب و موسس بسیج آموخته است که ««من به همه ملت، به همه قوای انتظامی اطمینان می دهم که امر دولت اسلامی اگر بانظارت فقیه و ولایت فقیه باشد، آسیبی بر این مملکت وارد نخواهد شد.»
 

اخلاص

بسیج عاشق خدا است و اخلاص به خدا مهمترین خصوصیات و ویژگی بسیجیان است. زیباترین حرکت بسیجیان خمینی و فعالیت بسیجیان ، داشتن رنگ خدائی در کارها است. برای همین است که امام بسیجیان ، خمینی کبیر (ره) فرموده اند:
” بسیج لشکر مخلص خدا است که دفتر تشکیل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضاء نموده اند.“
مساله اخلاص بسیار دقیق و ظریف است که قبولی اعمال بستگی به مقدار خلوص انسان دارد و هر چه اخلاص بیشتر و کاملتری داشته باشد، عمل او ارزشمندتر است . امام صادق علیه السلام در ضرورت توجه به موضوع اخلاص می فرمایند:
” هیچ نعمتی بالاتر از این نیست که در دل بنده چیزی جز خدا نباشد.“
 

تواضع و فروتنی

فروتنی و شکستن نفس از مهمترین فضایل انسانی است که نیروهای بسیجی موصوف به چنین اخلاقی می باشند. بسیج علاوه بر اینکه در مقابل خدا خاشع و فروتن است در برابر مردم متواضع می باشد. قرآن کریم ویژگی مؤمنان و مردان خدا را چنین بیان می کند:
” بندگان شایسته خدا کسانی هستند که با آرامش راه می روند و آنگاه که از نادانان حرف نامربوط می شنوند، نادیده می گیرند و اظهار محبت می کنند.“

غیرت دینی

غیرت و جوانمردی از ویژگیهای هر بسیجی است . بطور کلی منظور غیرت دینی این است که نیروهای بسیجی نسبت به مسائل اخلاقی و دینی جامعه و ترویج احکام و معارف الهی حساسیت داشته باشند. اگر موضوعاتی در جامعه رخ داد که با احکام اسلامی و الهی مطابق نبود، در برابر آن عکس العمل نشان داده شود. موضوع غیرت ، در سیره معصومین (ع) و بزرگان دین به وضوح مطرح است . اگر بخواهیم نماد کلی و عینی غیرت دینی را در عصر حاضر از بزرگان دین مطرح کنیم ، موضعگیری شجاعانه حضرت امام (ره) در تألیف کتاب آیات شیطانی توسط سلمان رشدی است که فتوای تاریخی قتل سلمان رشدی را صادر فرموده اند. بنایراین بسیجی هرگز در مقابل ناهنجاریهای جامعه بی تفاوت نخواهد بود. در مقابل زشتی ها و ناپاکی های اخلاقی و اجتماعی اهل تسامح و تساهل نخواهد بود.<\/h1>

حسن خلق

اخلاق نیکو یکی از صفات پسندیده در اسلام و از شیوه های مطلوب جاذبه دینی و فضایل انسانی است. در میان آداب اخلاقی و سنتهای اجتماعی، حسن برخورد با مردم در اخلاق اسلامی جایگاه ویژه ای دارد و برای نیروهای بسیجی که با مردم ارتباط دارند این موضوع حائز توجه است. مهمترین مؤلفه جاذبه مردم به تشکیلات بسیج برخورداری نیروهای بسیجی به این صفت پسندیده است که به عنوان یک رفتار مطلوب در میان نیروهای بسیجی رایج است. در اهمیت حسن اخلاق همین بس که پیامبر گرامی اسلام (ص) فرموده است: ” برترین شما نیکوکارترین شما از نظر اخلاق است. آنان که خود را آماده خدمت کرده و با دیگران با الفت و مهربانی زندگی می کنند.“
 

شجاعت

 گرچه شجاعت یک صفت اخلاقی است ولی مهمترین نماد اخلاقی و رفتاری یک فرد در زندگی اجتماعی است. فرد شجاع کسی است که دارای هویت دفاعی است و در راه حفظ ارزشها جرأت برخورد با عوامل دشمن را دارد. اگر شجاعت به عنوان یک فرهنگ عمومی در جامعه ما وجود داشته باشد و همه آحاد مردم صلابت و شهامت در راه دفاع از اسلام و ارزشهای دینی را داشته باشند، بدون شک کیان اسلامی از هر خطری مصون خواهد بود. حضور مقتدرانه در دفاع مقدس و خلق حماسه های پرشور بسیجیان در صحنه های نبرد نشانه های عینی از شجاعت بسیجیان در صحنه های دفاع می باشد که از مهمترین شاخصه های نیروهای بسیجی نیز می باشد.
 

مردمی بودن

منظور از مردمی بودن بسیج این است که آنان از متن ملت برخاسته و به صورت خودجوش و حرکت مردمی به عضویت این تشکیلات پیوستند و در جهت مصالح و آرمانهای نظام به پیروی از ولایت فقیه به انجام وظیفه پرداختند. حضور رده های مقاومت بسیج در کلیه اقشار و اصناف و اقصی نقاط کشور و پذیرش و جذب آحاد مردم در سنین مختلف نماد واقعی مردمی بودن این تشکیلات است.
 

شهادت طلبی

 شهادت طلبی با وجود بسیجیان عجین شده است و بسیجی شهادت را می شناسد و به آن عشق می ورزد. حب به شهادت را بسیج از مولای خود علی علیه السلام آموخته است که فرموده است : “ انی للشهاده لمحب. من دوستدار شهادت هستم.“ نام بسیج در فرهنگ انقلاب اسلامی با ایثار و شهادت نقش بسته است زیرا ارزشهایی که فرهنگ اسلام و مبنای دینی برای شهادت قائل است بسیجی را شیفته شهادت کرده است. رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: ” بالای هر نیکی، کار نیک دیگری است تا اینکه مرد در راه خدا کشته شود. وقتی در راه خدای عزوجل کشته شد بالای آن کار نیکی وجود ندارد.“
 

بسیج به لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ : عزم و اراده ، آماده سفر شدن و آماده ساختن نیروهای نظامی یک کشور برای جنگ می باشد . ( دهخدا ، 1372 )
به نظر ما بسیج یک حرکت منظم و سارمان یافته اجتماعی است که با توجه به فرهنگ هر جامعه و به اشکال مختلفی در اثر شرایط خاصی مانند جنگ ، حوادث غیر مترقبه و حتی در زمان صلح و آرامش به صورت آماده باش بوجود می آید .
در جامعه ما نیز بسیج یک نهاد اجتماعی است . همانند خانواده که به صورت عضوی از ساخت و نظام اجتماعی جامعه است به شمار می آید ، نهادی که با هدف پاسداری از ارزشها و آرمانهای انقلاب اسلامی بوجود آمده است و انحلال آن جز در صورت انحلال جامعه اسلامی قابل تصور نیست .
در اساسنامه بسیج مستضعفین ، بسیج را به این صورت تعریف کرده اند :
« بسیج نهادی است تحت فرماندهی مقام معظم رهبری که هدف آن نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن و جهاد در راه خدا و گسترش حاکمیت قانون خدا در جهان طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران و تقویت کامل بنیه دفاعی از طریق همکاری با سایر نیروهای مسلح و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غیر مترقبه می باشد . » ( سپاه از دید قانون 1362 )
 

آرمان والا و ایده بلند و هدف عالی انقلاب اسلامی ما را چنین می سزد که از چار چوب مرزهای ایران بگذرد و دروازه های ملل محروم و توده های مظلوم و مستضعف جهان را بگشاید و پیام آرامش بخش و رسالت انسانی و رهائی بخش خویش را بگوش جان آنها برساند و زمینه های حکومت عدل الهی و جهانی امام عصر (عجل الله فرجه) را آماده سازد . و از این روی ، بسیج تمامی نیروهای فعال و آمادگی جهت تحقق این آرمان ارزنده انسانی ، امری ضروری و طبیعی به نظر می آید .
و از اینجا بود که امام خمینی (ره) این قلب تپنده انقلاب و پیام آور آزادی و کرامت و هویت اسلامی و انسانی این قرن جهت مبارزه همه جانبه با آمریکای جهانخوار که هر روز برای گسترش تجاوزات و سبعیت خویش ، چنگ و دندان نشان می دهد و در رویارویی با همه ابرقدرتهای تجاوزگر و تیز ، رشد انقلابی نهضت اسلامیمان روز 5/8/58 را بسیج عمومی اعلام فرمودند و هدف از تشکیل بسیج را گفتند که « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد » و در حالت کلی می توان گفت که هدف از تشکیل بسیج را قرآن بیان نموده و در سوره توبه آیه 40
می فرماید: « ‌انفروا خفاقا و ثقالا و جاهدوا باموالکم و انفسکم فی سبیل الله ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون » ؛ با کیفیت مختلف حرکت کنید و کوچ کنید در حالیکه با بار سبک هستید . مجهز باشید و جهاد کنید با مال و جانتان در راه خدا ، و یکی دیگر از هدف تشکیل بسیج را بازوی ولایت فقیه دانسته و تک تک اعضای بسیج را سلول های بافت ولایت فقیه می دانیم . بهر حال هدف از تشکیل بسیج را جذب آموزش ، سازماندهی نیروهای مردمی دانسته و اصلی ترین مساله بسیج ، بکارگیری نیروهای مردمی در ماموریتهای محوله با توجه شرایط سنی بسیجیان اعم از دانش آموزی ، دانشجویی ، کارگری ، کارمندی ، عشایر و غیره می باشد تشکیلات بسیج به علت ساخت مردمی از یک طرف و گستردگی آن از طرف دیگر باید طوری تنظیم شود که هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ بتواند کارآیی لازم را داشته باشد .
 

دفاع از مقدسات و ایدئولوژی اسلام ایجاب می کند که در مقابل خطراتی که آن را تهدید می کند به گونه ای منطقی و شیوه ای صحیح با آن خطر برخورد کرد . امام خمینی (ره) در مورد اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج فرمودند : « دفاع از اسلام و کشورهای اسلامی امری است که در مواقع خطر ، تکلیف شرعی و الهی و ملی است و برتمام قشرها و گروهها واجب است » .
همچنین اصل پیشگیری ایجاب می کند که امت اسلامی برای مقابله با هر گونه خطر احتمالی از سوی دشمنان اسلام در آماده باش کامل بسر برده و آمادگی دفاعی برای هرگونه خطری که اسلام را به مخاطره افکند را داشته باشند . فرمان صریح قرآن کریم در آیه شریفه « واعدوا لهم ما استطعتم من قوه » که برای ترسانیدن دشمنان خدا و اسلام و امت اسلامی آمده است دال بر صحت این ادعا می باشد . از اینروست که می بینیم در سفارشات اولیای اسلام نیز بر آماده بودن برای خطرات احتمالی بسیار تاکید شده است و از مسلمانان خواسته اند که درهنگام خواب وصیت نامه و شمشیر را در زیر سر قرار بدهند و این نیست جز فرمان آماده باش برای لقاء الله و همچنین برای دفاع از دین خدا ، لذا سلاله نبوت ، رهبر راحل انقلاب اسلامی در این مورد خطاب به امت اسلامی فرموده اند : « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد یکی از ابواب فقه باب رمی است . باب تیراندازی است ، آنوقت تیراندازی بوده حالا هم تیراندازی هست به یک طور دیگری » در اسلام با اینکه رهان ، یعنی یک چیزی را بگذارند برای چیزی که نظیر قمار بازی می شود حرام است برای تیراندازی حرام نیست ، برای اسب دوانی حرام نیست .
سبق و رمایه یکی از مسائل فقه است برای اینکه همه افراد مستحب است که سواری یاد بگیرند . حالا اتومبیل سواری و رانندگی را یاد بگیرند . و برای همه است که تیراندازی را یاد بگیرند ، فنون جنگی را یاد بگیرند . باید ملت ما جوانهایشان مجهز باشند به همین جهاز و علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند مجهز به جهازهای مادی و اسلامی هم باشند و یاد گرفته باشند . اینطور نباشد که یک تفنگی که دستشان آمد ندانند که با آن چه کنند . باید یاد بگیرند و یاد بدهند . جوانها را یادشان بدهید همه جا . حضرت امام اضافه می کنند که باید اینطور شود که یک مملکتی بعد از چند سالی که 20 میلیون جوان دارد 20میلیون تفنگدار داشته باشد و 20میلیون ارتشی داشته باشد » .( پیام انقلاب شماره 72 )
 

بعد از تسخیر انقلابی لانه جاسوسی آمریکا انتظار آن می رفت که از سوی دشمن شماره یک یعنی آمریکای جهانخوار توطئه ها و تحریکها بر ضد این کشور انقلابی شدت یافته و با گسترش آنها زمینه را برای دخالت نظامی آماده نماید ، تا با حمله مسلحانه به ایران و انقلاب اسلامی ، رژیم مردمی جمهوری اسلامی را از پای در آورد ، و حاکمیت طاغوت را دوباره برقرار سازد . بنابراین مشخص بود که در این جنگ جدید امت اسلام نمی تواند فقط و فقط از مشت خویش استفاده کرده و به دفاع برخیزد بلکه ضرورت مسلح شدن و آموزش نظامی دیدن برای همه مشخص بود و احساس می شد که اگر همه مردم وارد صحنه نشوند و با کیفیت و طرز کار سلاحها آشنایی نداشته باشند نمی توانند این سلاح ها را علیه شیطان بزرگ بکار گیرند . از اینرو تشکیل بسیج در تمام قشرها ( دانش اموزی ، دانشجویی ، کامند، کارگری ، عشایری و ... ) به شکل وسیعی صورت گرفت و امام امت فرمان تاریخی تشکیل بسیج عمومی را صادر و در رابطه با ضرورت آن چنین فرمودند : « الان در راس همه مسائل اسلامی ما قضیه مواجهه با آمریکاست . باید تمام تجهیزات ما بطرف این دشمن باشد. مبادا یک وقتی یک تبلیغات سویی بشود و نظرهای ما تشتت پیدا بکند و افکارمان افکار مختلف بشود ... باید الان همه افکار ها یک چیز باشد . چطور در ان وقتی که ما مواجه با این قدرت شیطانی داخلی بودیم هیچ دیگر تشتتی در کار نبود . همه با هم یک فکر داشتید و الله اکبر می گفتید و مقابله با یک چنین قدرتی می کردید شما الان می دانید که مقابله ما با یک قدرتی است که قدرتش صدها برابر زیادتر از آن قدرت قبلی است . شما امروز یک چنین حالی دارید و مملکتمان یک چنین حالی دارد . مملکت شما الان یک حالی دارد که اگر دیر بجنبیم برای همیشه تا آخر از بین رفته ایم . همه باید یکصدا باشند .سرو صدای امروز حفظ مقابله با آمریکاست ... باید همه قوایمان را مجتمع کنیم برای نجات دادن این کشور باید اگر مسائلی برایمان پیش بیاید هرچه هم سخت باشد تحمل کنیم . باز هم من تکرار می کنم که بدانید شما با یک قدرتی مواجه هستید که اگر غفلت بشود مملکتتان از بین می رود ، غفلت نباید بکیند غفلت نکردن به این است که همه قوا را و هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید ، هرچه تظاهرات بر ضد آمریکا بکنید قوای خودتان را مجهز بکیند و تعلیمات پیدا کنید و به دوستانتان تعلیم بدهید » ، که امام (ره) دقیقا با فرمایشات پیامبرگونه خود ضرورت تشکیل بسیج را ترسیم نمودند .
 

تاریخچه تشکیل بسیج

بسیج یک حرکت اجتماعی است که در هر جامعه ای با توجه به فرهنگ آن جامعه و به اشکال مختلفی در اثر شرایط خاص بوجود می آید . حتی در دوران صدر اسلام نیز به هنگام حمله کفار و منافقین علیه مسلمانان زمانی که فرمان تشکیل نیروی مبارز علیه آنها داده می شود مسلمانان داوطلبانه در مساجد گردهم می آمدند تا توان خود را از نظر نیروی انسانی و تجهیزات نظامی برای مقابله با دشمنان اسلام بسیج کنند .
امام خمینی (ره) در این رابطه چنین می فرمایند :
« قضیه بسیج ، همان مساله ای است که در صدر اسلام بوده است این مساله جدید نیست ، در اسلام سابقه داشته است و چون مقصد ما اسلام است ، باید هر جوانی یک نیرو باشد برای دفاع از اسلام و همه مردم و هر کسی در هر شغلی که هست مهیا باشد برای جلوگیری از کفر و هجوم بیگانگان » .
( پرتو خورشید ، مرکز مطالعات )
در طول تاریخ اسلام و ایران همواره دشمنان سعی کرده اند به اشکال مختلف از پیشرفت و ترقی مسلمانان جلوگیری کنند .
انقلاب اسلامی ایران که الهام گرفته از اسلام ناب محمدی (ص) بوده از نخستین روزهای پیروزی با توطئه های گسترده و سازمان یافته دشمنان اسلام روبرو گردید . عظمت اهداف انقلاب و گستردگی توطئه های دشمنان ، ایجاب می کرد که برای حفظ و سیانت از انقلاب اسلامی و ارزشها و اهداف آن در برابر شبیخون ابرقدرتها دفاع کند بنابراین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را درون اقشار میلیونی به طور خودجوش ، حرکتی در جهت حفظ و حراست دست آوردهای انقلاب و پیروزی بزرگی که نصیب امت اسلامی شده بود ، بوجود آمد . و بنابراین بسیج در دو مرحله شکل گرفت .
 

تشکیل بسیج پس از پیروزی انقلاب اسلامی

در این رابطه پیدایش بسیج در دو مرحله قابل توجه است :
1- بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد حرکتی فرهنگی بودیم که به واقع درجهت حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی مان به شمار می آید و در این مسیر شاهد تشکیل ارگانها و هسته های انقلابی نظیر سپاه ، کمیته های انقلاب و غیره بودیم که نقش مردم در این حرکت و تلاش چشمگیر و موثر بود به نظر می رسد بعد از رشد این نهادها مردم به این فکر می افتند
که بایستی جهت کسب آمادگی در مقابله با دشمنان انقلاب آموزشهای رزم نظامی را ببینند و طبیعتا حرکتی به نام بسیج در پایگاه ها و مساجد بوجود می آید که آموزشهایی هم داده می شود..
2- مرحله دوم مصادف است با تصرف جاسوسخانه آمریکا که با اشغال این لانه فساد توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام شیطان بزرگ برای نجات خود از وضعیت موجود به توطئه هایی علیه جمهوری اسلامی دست زد‌ ، از جمله حمله نظامی به طبس ، غافل از اینکه شن ها مامور الهی شده و این توطئه را خنثی کردند یا مثلا حصر اقتصادی که این توطئه هم خود عاملی شد برای حرکت هرچه بیشتر مردم در جهت خودکفایی جمهوری اسلامی ایران ، ترور شخصیت های اسلامی ، کودتا و حرکتهای مذبوحانه گروهکهای چپ و راست ، « الحمد الله الذی حعل اعداءنا من الحمقا » ؛ خدا را شکر که دشمنان ما را از احمق ها قرار داد و از حماقت آنها همین بس که سنت « لا یتغیر الهی اینست که صالحان و شایستگان وارثین اصلی زمین هستند ولی آنها غافلانه هر لحظه در پی تدارک حیله جدیدی بوده و هستند و امام همیشه در جهادمان با دید وسیع و پیامبرگونه شان بخوبی دریافته بودند که شیطان بزرگ بیکار نمی نشیند لذا در 5 آذرماه 1358 تشکیل ارتش 20 میلیونی را صادر فرمودند . در این فرمان حرکتهایی را که به نام بسیج در جامعه مطرح بود تسریع نموده و انسجام بخشیدند و از آن تاریخ بود که مسوولین به این فکر افتادند که سازمانی به نیروهای موجود در جامعه بدهند و در پی فرمان امام امت ، زن و مرد ، پیر و جوان از نوجوان 12 ساله تا پیر 70 ساله عاشقانه فرمان رهبرشان را لبیک گفتند

فرمان امام نسبت به تشکیل بسیج 4/9/58

بسم الله الرحمن الرحیم

شما غافلید که الان با امریکا که مجهز به همه جهاز های درجه اول دنیاست یعنی یک قوه ای است که در دنیا مقابل ندارد روبرو هستید، اما ما مجهزیم به یک قدرت بالاتر از او و آن توجه به خدا و به اسلام است ولی نباید فراموش کنیم ما مواجهیم با یک چنین قدرت بزرگ که علاوه بر قدرت تسلیحاتی، قدرت های بزرگ شیطانی هم دارد که الان در همه دنیا فعالیت و تبلیغات می کند و وادار می کند ممالک دیگر را که آنقدر که بتوانند تجهیز کنند از این جهت من آن چیزی را که به صلاح ملت و به صلاح اسلام است و به صلاح شماست باید عرض کنم و آن اینکه تشنج صحیح نیست قوای شما باید الان همه مجتمع در یک راه باشد.
گفتید و مقابله با یک چنین قدرتی می کردید شما الان می دانید که مقابله ما با یک قدرتی است که قدرتش صدها برابر و بلکه زیادتر از آن قدرت قبلی است شما امروز یک چنین حالی دارید و مملکت تان یک چنین حالی دارد مملکت شما الان یک حالی دارد که اگر دیر بجنبیم، برای همیشه تا آخر از بین رفتیم همه باید یکصدا باشند سروصدای امروز، فقط مقابله با امریکاست امروز هر سر و صدائی بلند بکنید که غیر از این مسیر باشد، بدانید که بردش را آنها دارند شما این را بدانید که من به شماها علاقه دارم، به پاسدارها علاقه دارم، پاسدارها بودند که مملکت ما را در چنین زمانی که هیچ کس نمی توانست حفظ بکند، حفظ کردند الان هم حفظ می کنند، این یک علاقه الهی است که ما به شما داریم و این را بدانید که یک مطلبی که برخلاف شما باشد، برخلاف صلاح اسلام است و ما نخواهیم زد، لکن اگر یک مطلبی را من الان گفتم به شما که باید را ه را چطوری رفت، بدانید که این هم صلاح شماست و هم صلاح مملکت تان. باید ما همه قوای مان را مجتمع کنیم برای نجات دادن یک کشور، باید اگر مسائلی برای ما پیش بیاید هرچه هم سخت باشد تحمل کنیم باز من تکرار می کنم که بدانید شما با یک قدرتی مواجه هستید که اگر غفلت بشود،‌مملکت تان از بین می رود، غفلت نباید بکنید غفلت نکردن به این است که همه قوا را و هرچه فریاد دارید سر امریکا بکشید، هرچه تظاهرات دارید بر ضد امریکا بکنید قوای خودتان را مجهز بکنید و تعلیمات نظامی پیدا کنید و به دوستانتان تعلیم دهید، به همه اشخاصی که همین راه می روند تعلیمات نظامی بدهید مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشدیکی از ابواب فقه باب رمی است، باب تیر اندازی است، آن وقت تیر اندازی بوده، حالا هم تیر اندازی هست به یک طور دیگری در اسلام با اینکه رهان یعنی یک چیزی را بگذارند برای چیزی که نظیر قمار بازی می شود حرام است، برای تیر اندازی حرام نیست، برا ی اسب دوانی حرام نیست سبق و رمایه یکی از مسائل فقه است برای اینکه برای همه افراد مستحب است که سواری را یاد بگیرند، حالا اتومبیل سواری و رانندگی را یاد بگیرند و برای همه است که تیر اندازی را یاد بگیرند، فنون جنگی را یاد بگیرند باید ملت ما جوان های شان مجهز باشند به همین جهاز و علاوه برجهاز دینی و ایمانی که دارند مجهز به جهازهای مادی و سلاحی هم باشند و یاد گرفته باشند اینطور نباشند که کسی تفنگی که دستشان آمد ندانند که با آن چه کنند باید یادبگیرند ویاد بدهند جوان ها را یادشان بدهید، همه جا باید اینطور بشود که یک مملکتی بعد از چندسالی که بیست میلیون جوان دارد، بیست میلیون تنفگدار داشته باشد و بیست میلیون ارتش داشته باشد و یک چنین مملکتی آسیب پذیر نیست و الان هم الحمد الله آسیب پذیر نیست الان هم ما پشتیبانمان خداست و ما برای او نهضت کردیم، برای پیاده کردن دین او نهضت کردیم، و خدا با ماست و من امیدوارم که شکست برای شما نباشد خداوند همه تان را حفظ کند و این معنائی را که عرض کردم توجه به آن داشته باشید به رفقائی که دارید، به دستجاتی که هستند و هرجا که هستند توجه بدهید که امروز یک روزی است که همه با هم یک مطلب بگوئیم، همان که الان شعار مردم شده الان محرم است و همه دستجات بیرون می آیند و دستجات باید عزاداری بکنند عزاداری مهم است، در ضمن عزاداری همان شعارهائی هم که می دهند،‌بدهند ولی عزاداریشان هم باید باشد خداوند همه شما را انشاءالله حفظ کند من دعا گوی همه شما هستم.

و السلام علیکم ورحمه الله و برکاته.